Publicatie-
datum:

6 november 2019

Publicatiedatum: 6 november 2019
Bestuur en samenwerking Burgerschap Identiteit

Duurzaamheid als opdracht. “En dan is een toetsingskader nodig, het moet het meetbaar worden. En dan doet de ene school het wel goed en de andere school niet”, schetste Biesta op de Identiteitsdag met als thema Duurzaam leren, duurzaam leven. “Dat is geen duurzame benadering van het duurzaamheidsprobleem.”

Geen nieuwe agenda

Want duurzaamheid moet niet gezien worden als een nieuwe agenda voor het onderwijs, vindt de pedagoog. “De aarde is niet een ding dat we moeten begrijpen, maar een realiteit die zorg van ons vraagt. Het is dus wel goed om te kijken waar in het onderwijs we ruimte kunnen maken voor wat zorg van ons vraagt. En daarvoor is de duurzaamheidsuitdaging een mooi voorbeeld, want dat kan leerlingen leren moed te houden om om te gaan met dingen die ze niet begrijpen.”

De Wet van Biesta

Om dat te kunnen doen moet je als school wel weten wat je bron is en waar je zit. “Wat voedt jou? En wat heeft jouw omgeving nu van jou nodig? Je bent een stipje in het heelal en tegelijkertijd zit je naast je buurman. En dat laatste kan een nog grotere uitdaging zijn dan het eerste.” Het is wat een Rotterdamse school, die Biesta begeleidt, opschreef als “De Wet van Biesta” Opdracht x Principes = goed onderwijs.

Het kind mag in alle drukte niet verloren gaan, benadrukte Biesta. Hij haalde ook lector persoonsvorming Bram de Muynck aan die stelt dat in de christelijke pedagogiek de ontvankelijkheid gaat boven het beheersingsmotief. Het is niet zo dat als we het onderwijs beter in onze greep kunnen krijgen (heldere agenda, effectieve interventies, krachtige inspectie) het duurzame burgers zal gaan opleveren.

Beheersing of ontvankelijkheid

Biesta: “‘Onderwijs moet iets met duurzaamheid’, klinkt het dan. Als we dat gaan doen zoals met burgerschap, diversiteit en gezondheid, maak je van die duurzaamheidskwestie weer een beheersingskwestie. Op het bordje van de scholen. Zoals de minister spreekt over “aanscherping van de burgerschapsopdracht”. Ik hoor dan duimschroeven aandraaien. Onderwijs is een scheppend proces. Geen productieproces. Steeds maar zijn we bezig mensen om te vormen tot dingen die beheerst moeten worden.”

Ook hier geldt de Wet van Biesta. Je hebt ideeën over goed onderwijs en je zit in een omgeving die iets nodig heeft. “Dan kun je wat doen. Dat moet er op iedere plek anders uitzien. En als je dan een inspectie langskrijgt die op elke plek precies hetzelfde wil zien, dan heb je dus een probleem.”

Drie principes voor een duurzame mindset

Ook Eric Holterhues gelooft niet in een ‘duurzaamheidsopdracht’. Dat bleek wel uit de drie principes voor een duurzame mindset, die hij de aanwezigen meegaf. “Want dan denk je: We zijn al zo druk. Moeten we óók nog nadenken over duurzaamheid.” Zo wordt duurzaamheid iets ‘voor als je tijd over hebt’. “En dan wordt het nooit wat”.

De drie principes van deze duurzame bankier:

  1. Het wordt nooit wat met duurzaamheid als je het ziet als iets erbij of ernaast. Bedenk hoe duurzaamheid je helpt om goed onderwijs te geven.
  2. Maak geen afvinklijstje, maar doe dingen op basis van gedeelde waarden. De houding “We gaan lekker snel aan de slag met duurzaamheid” is een valkuil, volgens Holterhues. Want je heb rekkelijken, die snel tevreden zijn, en preciezen, die nooit tevreden zijn. Snel tot actie overgaan leidt tot lauwe compromissen. Dus, zegt Holterhues, start met een waardendiscussie. “Er is spanning tussen leer en leven. Dus moet je in discussie gaan.”
  3. Je bent nooit klaar. Duurzaamheid gaat over het behoud van de aarde, gelijke verdeling tussen rijk en arm én de ontwikkeling en zelfredzaamheid van ieder individu. Alles hangt met elkaar samen, en je kunt op al die drie dimensies een bijdrage leveren. Je bent dus nooit klaar.

Gerelateerde berichten