Publicatie-
datum:

14 oktober 2020

Publicatiedatum: 14 oktober 2020
Identiteit

In het basisonderwijs en voortgezet onderwijs zijn veel docenten projectmatig bezig met aandacht voor duurzaamheid in lessen en projecten. Vaak zijn zij geïnspireerd door mogelijkheden in de buurt van de school en zijn zij zelf sterk doordrongen van de noodzaak om hun leerlingen voor te bereiden op de toenemende urgentie van de vragen. Daarom zijn goede voorbeelden heel belangrijk volgens de organisatie van de dag voor de duurzaamheid in het onderwijs.

Bewust

Voor Ewoud van der Weide van basisschool It Bynt in Winsum (Friesland) begint het met leerlingen bewust te maken van de natuurlijke omgeving waarin ze opgroeien, zo blijkt uit een interview met Trouw. Welke vogelsoorten zijn er te zien, hoe leven die? En wat verandert er? De Grutto is nog te zien, maar wel veel minder. Er is dus de schoonheid van de natuur, en er is veel dat niet goed gaat. Hij neemt leerlingen mee naar de supermarkt en laat ze onderzoeken waar de producten vandaan komen. In zijn lessen waakt hij er voor om niet te zeggen wat wel of niet mag. Dat is aan de ouders.

Docent biologie Joanne Malotaux van Pantarijn in Wageningen legde op een stuk land met leerlingen een tuin aan. Dat lijkt logisch vanuit het vak biologie, maar zij koppelt het ook aan de vakken van collega’s. Duurzaamheidsonderwijs is immers ook gericht op het zien van de relatie tussen verschillende soorten kennis. Docenten van de vakken economie, scheikunde, informatica en klassieke talen konden goed aanhaken. Op die manier werden leerdoelen uit verschillende vakken gecombineerd met het actief zijn in de tuin, het maken van plannen, onderzoek doen, werken naar een doel, en het verkopen van de opbrengsten. Daarmee werd het onderwijs betekenisvoller voor leerlingen.

Oriëntatie op beroepen van de toekomst

In het mbo en het hbo komt de vraag vaak uit het beroepsveld waar leerlingen voor opgeleid worden. Er is afstemming van de opleidingen op de beroepsprofielen die in samenwerking met de sectoren worden opgesteld. Daardoor is er in deze onderwijstypen vanzelf meer aandacht voor duurzaamheidscompetenties en ontstaan er opleidingen die opleiden tot nieuwe beroepen.

MBO-docent van het jaar Marjan Nijenbanning werkt bij de opleiding Food, life & innovation, aan het Terra college in Groningen Zij ontwikkelde een SDG-kompas, een hulpmiddel om de duurzame ontwikkeldoelen van de VN begrijpelijk te maken en uitdagingen op het spoor te komen om de wereldwijde impact van menselijke consumptie de goede kant op te sturen. Uit haar verhaal in Trouw blijkt dat onderwijs in duurzaamheid niet alleen gaat over andere lesstof, maar ook andere inrichting van het onderwijs: meer challenges, meer studentenbetrokkenheid en koppelingen tussen vakken. Haar collega’s van Nederlands en Engels daagden studenten uit om deel te nemen aan een essaywedstrijd over voedselverspilling. Daar konden ze het geleerde in andere vakken omzetten in communicatieve teksten. Zo wordt leren betekenisvoller.

Waar mensen bij duurzaamheid al heel snel denken aan thema’s als klimaat, voedselproductie, energietransitie zie je bij een blik op de duurzame ontwikkelingsdoelen dat sociale gerechtigheid, gelijkwaardigheid en vrede ook heel belangrijk zijn voor een leefbare toekomst voor mensen, dieren en natuur. Daarom is het wel mooi dat Eefje Hendriks van de Avans Hogeschool Tilburg, de prijs kreeg voor haar betrokkenheid bij het ontwikkelen van de module ‘Ontwrichtende Gebeurtenissen’. Daarin gingen studenten architectuur en bouwtechnologie aan de slag om de impact van allerlei soorten rampen te onderzoeken en daarvoor samen te werken met professionele organisaties als Artsen zonder Grenzen. Duurzaamheid in het onderwijs geeft studenten op die manier ook een oriëntatie voor het leven.

Inspirerende docenten, inspirerende schoolleiders en bestuurders

De coöperatie Leren voor Morgen die initiatiefnemer is van deze jaarlijkse uitreiking zet zich in om onderwijsorganisaties en duurzaamheidsorganisaties te laten samenwerken om leerlingen en studenten in hun onderwijs kennis te laten maken en een houding te laten ontwikkelen waarmee ze leren omgaan met grote veranderingen die op ons af komen. Bij de uitreiking werd aan de docenten gevraagd wat zij nodig hebben om door te gaan met het vormgeven van duurzaamheid in het onderwijs. Twee zaken kwamen telkens terug: ruimte om zelf curriculum en didactiek te ontwikkelen enerzijds, en steun van collega’s en partnerorganisaties anderzijds. Het zou mooi zijn als volgend jaar een van jouw docenten de prijs wint van duurzame docent. Mooi voor de school, maar vooral ook mooi voor de leerlingen en de samenleving. Dat vraagt ook dat je als bestuurder of schoolleider onderzoekt wie er in jouw school actief zijn en welke ruimte en steun zij daarin ervaren. Een mooie uitdaging!

Duurzame docenten zijn belangrijk omdat zij vaak pioniers zijn. Vanuit Verus zetten we ons in om schoolleiders en bestuurders te helpen om een stap te zetten naar een meer integrale benadering waarbij verduurzaming van bedrijfsvoering, activiteiten in het curriculum, scholing van docenten etc worden gevoed door een visie op duurzaamheid in het onderwijs en de betekenis daarvan voor onze maatschappelijke en pedagogische opdracht. We leggen daarbij nadrukkelijk ook de link met burgerschap en identiteit. Wil je hier een keer over sparren of heb je een concrete vraag, neem dan contact op met Marcel Elsenaar.

Bronnen: Trouw, Leren voor Morgen, Dag van de Duurzaamheid/Duurzame Docent

Gerelateerde berichten