Publicatie-
datum:

7 oktober 2020

Publicatiedatum: 7 oktober 2020
Bedrijfsvoering Onderwijskwaliteit

Het onderzoeksrapport constateert dat dat het Nederlandse onderwijs zowel qua leeropbrengsten als bekostiging onder druk staat. De onderzoekers proberen te achterhalen wat de oorzaken zijn en hoe de trend gekeerd kan worden vanuit de vraag: wordt er voldoende geïnvesteerd en wordt het geld doelmatig besteed? Het rapport bevat een schat aan informatie en is de moeite van het lezen waard. Tegelijkertijd herkennen we in de wijze waarop in de studie het begrip doelmatigheid wordt uitgewerkt en toegepast een bestuurlijke visie die weinig recht doet aan de eigen aard van het onderwijs en meer specifiek de kernfuncties ‘socialisatie’ en ‘persoonsvorming’.

Het heersende frame van beheersing en controle veronderstelt een maakbaarheid die met name in deze beide kernfuncties niet reëel is. In een notitie onderzoeken we of er ook een andere visie op besturen mogelijk is die minder op maakbaarheid is gericht en recht doet aan het feit dat niet alles in het onderwijs in leeropbrengsten kan worden uitgedrukt. We pleiten voor reflexieve ambachtelijkheid in het bestuur, een visie die we ontleend hebben aan de recente dissertatie van Robert van Putten ‘De ban van beheersing’. Reflexieve ambachtelijkheid betekent dat je het blauwdrukdenken moet loslaten en als ambachtsman vanuit je eigen ervaring moet handelen op een meer ontspannen manier.

Beperkt maakbaar

Aan de reflexieve ambachtelijkheid ligt de overtuiging ten grondslag dat de samenleving beperkt maakbaar is. Dit leidt tot een ingrijpende heroriëntatie op de mogelijkheid en wenselijkheid van ingrijpen. Reflexief handelen betekent dat slechts beperkt wordt ingespeeld op de situaties die zich aandienen. En als wordt ingegrepen, gebeurt dat dynamisch en constructief, zonder terug te vallen op een technocratisch handelingsrepertoire.

De ambachtelijkheid bestaat uit dat je sociale praktijken op verschillende manieren kunt duiden en tegemoet treedt met ontspanning, creativiteit en praktische wijsheid, dat is: bezinning op de bedoeling van deze praktijken. Aldus wordt met gepaste terughoudendheid en voorzichtigheid ingegrepen vanuit een ethos van gematigdheid.

Voor het onderwijs betekent dit dat scholen ruimte wordt gelaten om het onderwijs in te richten naar de richting die zij voorstaan, met name waar het de kernfuncties van socialisatie en persoonsvorming betreft. Uiteraard dient daarbij de basiskwaliteit van het onderwijs binnen het kwalificerende domein geborgd te zijn.

Gerelateerde berichten