‘Storytelling’ als succesfactor in een fusieproces

Storytelling is weer zo’n hip woord dat veel gebruikt wordt in marketing en communicatie. Een veelgebruikte definitie is ‘het toepassen van verhalen om een doel te bereiken en betrokkenheid te creëren’. Maar wat heeft dit te maken met een fusie in onderwijsland?!

Nou, heel wat! In fusieprocessen is het namelijk essentieel om een goed, gemeenschappelijk verhaal te hebben én uit te dragen. Dit gemeenschappelijke verhaal zorgt namelijk voor verbinding.

Als adviseur in samenwerkings- en fusietrajecten houden we altijd een aantal aandachtspunten goed in de gaten. Op onze site is hier meer over te lezen.

Het startpunt in een proces van intensivering van samenwerking moet altijd een gemeenschappelijk verhaal zijn. Wat is dat en waarom is dat zo belangrijk? En hoe maak je zo’n verhaal?

Wat?

De aanleiding voor intensivering van samenwerking kan van praktische aard zijn, inhoudelijk gedreven of uit noodzaak. Wat deze aanleiding ook is: het is belangrijk om de motieven en beoogde meerwaarde van samenwerking helder op tafel te hebben in een gemeenschappelijk verhaal.

Daarom bevat het verhaal waar we naar zoeken een aantal elementen:

• Gemeenschappelijk: het is een verhaal wat ‘van alle partijen is’. Het vertelt niet alleen de motieven of doelen vanuit één kant van het spectrum, nee – alle partijen voelen zich én zijn hierin vertegenwoordigd.
• Gedragen: het is een verhaal dat gedragen wordt door alle betrokken partijen. En, niet alleen op niveau van de bestuurders of toezichthouders, maar ook dichter bij het primaire proces. Dit betekent niet dat iedereen het al helemaal eens moet zijn met de samenwerking of fusie, maar iedereen moet zich wel kunnen herkennen in de motieven waarom verdere samenwerking wordt onderzocht. En de beoogde doelen bij realisatie hiervan.
• Urgentie: Wanneer de aanleiding voor de samenwerking of fusie urgent is, is het verhaal vaak ‘makkelijker’ op te stellen. Bijvoorbeeld: een scholenfusie tussen twee scholen die qua leerlingaantal onder de opheffingsnorm zitten, is niet altijd ‘leuk’ maar het kan soms niet anders. Het is fuseren of opheffen. Met andere woorden, het gemeenschappelijke verhaal is dan snel geschreven.

Wanneer er (gelukkig) geen sprake is van een dergelijke urgentie, is het toch belangrijk te zoeken naar motieven en beoogde doelen die wel zorgen voor duidelijke meerwaarde van het aangaan van dit proces. Immers, waarom doen we het anders?

• Tot slot, eenduidig: het verhaal moet ondubbelzinnig zijn en daarmee maar voor één uitleg vatbaar. Het betekent voor alle partijen hetzelfde. Niemand kan er iets anders in lezen. Begrijpelijk taalgebruik is daarom ook aan te raden. Want hoe simpeler, hoe beter.

Waarom?

Maar waarom leggen we zo de nadruk op het belang van het gemeenschappelijke verhaal?

De belangrijkste reden hiervoor is dat het de eerste stap is aan het (verder) bouwen van verbinding tussen de betrokken partijen. Of, beter gezegd, tussen de medewerkers, ouders en leerlingen van de betrokken scholen of besturen. Het zorgt ervoor dat verschillende partijen elkaar gaan vinden op gemeenschappelijke motieven, in plaats van voornamelijk op zoek gaan naar de verschillen. Daarnaast geeft het gemeenschappelijke verhaal houvast en duidelijkheid. Het verhaal geeft ook richting. Hier gaan we voor en hier staan we voor.

Tot slot dient het gemeenschappelijke verhaal ook als ‘airbag’ om de eerste klappen op te vangen wanneer het even wat minder voorspoedig loopt in het proces. In elk samenwerkings- of fusieproces komen er namelijk momenten waarop lastige keuzes gemaakt moeten worden. Of momenten waarop de verschillende partijen het niet met elkaar eens zijn. Op deze momenten moet je kunnen terugvallen op een stevig gemeenschappelijk verhaal. Dit is het fundament waarop de samenwerking wordt gebouwd.

Hoe?

Hoe komen we tot een gemeenschappelijk, gedragen en eenduidig verhaal waaruit urgentie blijkt?

We beginnen dit verhaal met de feiten. Wat is de aanleiding en wat is de huidige situatie? Deze feitelijke beschrijving is het startpunt. Zoals eerder gesteld: in urgente situaties is dit makkelijker te bepalen dan wanneer het niet van ‘levensbelang’ is.

Op basis van deze feiten, gaan we daarna dromen over de toekomst. Welke beelden hebben we hierbij? Hoe kunnen we op zoek gaan naar beelden die de verschillende partijen delen? Of, nog beter: beelden die inspireren en motiveren! Bovenstaand is al beschreven dat het belangrijk is dat het een gedragen verhaal is. Daarom kunnen dit niet alleen de droombeelden zijn van bestuurders of toezichthouders, nee hiervoor dient te worden geput uit beelden ook vanuit dieper in de organisatie. Deze ingrediënten (feiten en beelden) worden samengevoegd tot één verhaal.

En dan?

Als het gemeenschappelijke verhaal is geschreven, zijn we dan klaar? Ja, met het verhaal wel. Maar het vertellen en uitdragen van het verhaal is de vervolgstap. Het vertellen van het verhaal is belangrijk gedurende het gehele proces. Bij ieder moment van communicatie met de stakeholders is het goed inhoudelijk aan te haken bij het gemeenschappelijke verhaal. De stakeholders herkennen en erkennen het verhaal. Het geeft duidelijkheid, houvast en het inspireert. Dit is de kracht van storytelling!